کوسکوس - راز گندم (عبداللطیف کشیش) - 2007

سلیمان مهاجر 60 ساله از آفریقای شمالی، کارگر یک کارگاه کشتی سازی در یک شهر ساحلی در فرانسه است. او پس از سی و اندی سال کار، مدام از دستمزد ناچیز خود شکایت می کند و رئیس کارگاه نیز از پیشرفت کار راضی نیست. این کار سخت و دستمزد ناچیز، این حس را در او به وجود آورده است که زندگی اش را تلف کرده است و این حس در چهره سلیمان به خوبی پیداست. سلیمان از همسر خود جدا شده است و با معشوقه اش و دختر معشوقه اش زندگی می کند. اما با این حال دختران و پسران همسر قبلی خود را دوست دارد و با آنها رابطه گرمی دارد. حتی همسر قبلی او نیز، هنوز به یاد اوست و هر گاه کوسکوس می پزد و بچه ها و عروس و دامادهای خود را دعوت می کند، برای سلیمان نیز می فرستد. سلیمان این آرزو را دارد که یک رستوران در یک کشتی از کار افتاده در کنار ساحل دایر کند و در آن کوسکوس سرو نماید. حال خانواده همسر قبلی و معشوقه فعلی دست به دست هم می دهند که این آرزو به واقعیت بپیوندد، اما همه چیز به همین سادگی نیست و سختی ها و مشکلات پشت سر هم از راه می رسند …

عبداللطیف کشیش بازیگر، کارگردان و فیلمنامه نویس فرانسوی و زاده تونس است. پس از اینکه خانواده اش به فرانسه مهاجرت کردند، در شهر نیس فرانسه بزرگ شد. این تجربه مهاجرت در تمامی آثار او تاثیر به سزایی گذاشته است. کشیش اولین بار با فیلم "گناه ولتر"، شیر طلایی ونیز را به خاطر بهترین فیلم اول کسب نمود. او علاوه بر کارگردانی، نویسندگی فیلمنامه را نیز بر عهده داشت. فیلم بعدی او "بازی عشق و سرنوشت" جایزه بهترین فیلم را از جشنواره سزار کسب نمود وآخرین فیلم کشیش، "راز گندم" که بهترین اثر او تا کنون می باشد، موفق به کسب جایزه بهترین فیلم، بهترین کارگردانی و بهترین فیلمنامه از جشنواره سزار فرانسه، و جایزه هیات داوران جشنواره ونیز شد. همچنین بازیگر تازه کار فیلم حفصیه حرزی، جایزه بهترین بازیگر خوش آتیه جشنواره سزار از آن خود نمود. فیلم نه تنها به عنوان یکی از بهترین فیلم های سال سینمای فرانسه شناخته شد بلکه با استقبال منتقدان جهان معرفی شد و برخی آن را در حد شاهکار قلمداد نمودند.

عبداللطیف کشیش سبک منحصر به فردی دارد که در این بازه بهتر است صحبت های خود او در این باره بازگو نمود : "در حقیقت من به صورت بسیار کلاسیکی کار می کنم. از نظر تکنیکی، من خیلی کلاسیک هستم. وقتی تعداد زیادی هنر پیشه در فیلم هست این حس به وجود می آید که تعداد زیادی دوربین در کار می باشد. در واقع تنها یک یا دو دوربین وجود دارد ولی چون از هر کسی چند ثانیه فیلم می گیرم شما این حس را دارید. این روش وقت زیادی را می گیرد. شاید یک شات سه ثانیه ای سه، چهار، و حتی پانزده ساعت زمان می گیرد. ولی خوشبختانه زمانی که در پشت دوربین صرف می شود خودش را در فیلم نشان نمی دهد."

کشیش راجع به کار با بازیگران غیر حرفه ای می گوید : "بسیاری از بازیگران برای اولین بار در این فیلم بازی می کنند. این به معنی آن نیست که من دوست ندارم با بازیگران حرفه ای کار کنم. بر عکس من عاشق کار با بازیگران حرفه ای هستم ولی روش کار من نیازمند این است که بازیگران برای ماهها برای تمرین وقت داشته باشند تا آن انرژی و آن زندگی مطلوب را بیرون بیاورم. بازیگران حرفه ای قراردادهای دیگری نیز دارند و نمی توانند این زمان طولانی، وقت بگذارند."

کشیش درباره سبک بصری فیلم خود می گوید : "صحنه های طولانی از همان فیلم اول مورد علاقه من بود. این لذتی است که خیلی سخت است که توضیح دهم، یک اشتیاقی وصف ناپذیر است که روی یک چهره، یا یک دهان که می جود و می خندد، توقف و تمرکز کنم. می دانم که این روش همیشه برای تماشاگر راحت نیست اما حس کردم که اگر بتوانم او را به قلب فیلم وارد کنم، برای اوغیرقابل تحمل و آزاردهنده نیست. برعکس این یک بازی بین تماشاگرها و من خواهد شد، جایی که آنها ناخودآگاه شگفت زده می شود، وقتی که صحنه ای طولانی تمام می شود. هرگاه آنها حس می کنند که فیلم متوقف شده است، یک چیز جدید نمایش داده می شود و آنها را دوباره به تماشا وا می دارد."

کنت توران راجع به فیلم می گوید : "قدرت "راز گندم" این است که چگونه این قصه که به آرامی جلو می رود، ما را به درون این خانواده می کشاند. این امر تا حدی به خاطر زمان طولانی فیلم (حدود دو ساعت و نیم) است و تا حدی به خاطر سبک بصری فیلم است که شامل استفاده از کلوزآپ های متعدد می باشد. اما در نهایت این امر نتیجه استعداد سرراست ودر عین حال پیچیده فیلمساز کشیش است که ما در دنیایی که به وضوح می شناسد، فرو می برد. بیشتر از این که این خانواده را ببینیم، ما حس می کنیم که بخشی از آن هستیم و همین امر به صورت منحصر به فردی ما را جذب می کند."

ای او اسکات ضمن تقدیر از فیلم می نویسید: "عمق انسان گرایی آقای کشیش و بینش دقیق او در ابعاد سیاسی تجربیات روزمره معمولی، این فیلم را به آثار بزرگ دوران نئورئالیسم پیوند می دهد، ولو اینکه سبک آنارشیک او با رئالیست شک برانگیز موجود در آثار مایک لی سنخیت بیشتری دارد تا اساتید فیلمساز ایتالیایی. "راز گندم" از برخی لحاظ زاده فیلمی چون "روکو و برادرانش"، ملودرام داستانی باشکوه و طولانی سال 1960 است که درباره یک خانواده است که از جنوب ایتالیا برای کار در کارخانه های شمال مهاجرت می کنند."

راجر ابرت درباره فیلم و بازیگر جوان آن می گوید : "یک بازیگر 19 ساله به نام حفصیه حرزی با این فیلم قدم به دنیای سینما می گذارد. من این احساس را دارم که این مانند اولین فیلم ایزابل هوپر است، نه این که یک معرفی ساده یک بازیگر زن باشد، بلکه یک اعلام وجود است ، این منم و من واقعی هستم. او انرژی جاری در دل یک توصیف پر از زندگی است، توصیفی از یک خانواده بزرگ از نسل اولیه مهاجران در یک شهر ساحلی کوچک فرانسه، خانواده ای که عشق،حسادت، یاس و امید را می پروراند و خانواده ای سرشار از لحظات خوردن و حرف زدن… "راز گندم" هیچ گاه کند نمی شود، همواره جلو می رود، ممکن است طولانی به نظر برسد ولی خیلی زود تمام می شود. این فیلم از خود زندگی ساخته شده است. حفصیه حرزی چهار فیلم آماده دارد و دو فیلم در حال تولید. نامش را به یاد داشته باشید."

دیدن این فیلم برای من تجربه هیجان انگیز و فراموش ناشدنی بود، فضای فیلم منحصر به فرد است، سبک بصری فیلم زیبا و بازی ها چشمگیر و تاثیرگذار، و در پایان "راز گندم" سفری بود به درون یک خانواده مهاجر در فرانسه ...

10/10

Couscous - Abdel Kechiche